Osakidetza euskalduntzeko beharrezkoa da neurri ausartak hartzea
2014-02-11
Euskararen normalizazio prozesuan Osakidetza bezalako zerbitzuen euskalduntzea garrantzitsua da oso, batetik egunero milaka herritarrek erabiltzen duten oinarrizko zerbitzua delako eta bestetik bertan milaka langilek lan egiten dutelako eta herritarren ikuspegitik osasun asistentzia oinarrizko eskubidea dela gogoratu behar dugu. Ez dago osasun asistentzia duina jasotzerik berezko hizkuntzan ez bada. Ezaugarri horiek egiten dute berezi Osakidetza eta horiek bilakatzen dute lehentasunezko euskararen normalizazio prozesu orokorrean.
Garrantzia horrekin jabetuta Kontseiluaren baitan bildutako hainbat eragilek sektore honen euskalduntzea lantzeko lan-taldea eratu zuten iaz. Bertan biltzen dira: Osasungintza Euskalduntzeko Erakundea, Euskal Herrian Euskaraz, Euskaltzaleen Topagunea, UEMA eta Behatokia.
Orain dela hilabete gutxi onartu du Osakidetzak euskalduntzeko plan estrategikoa eta hemendik gutxira lekuan lekuko planak egiten hasiko dira. Plana aurkeztu zenean gure aldetik proposamen oso bat aurkeztu genion. Erantzunik jaso ez dugun arren, gure aldetik, lankidetzarako beharra eta prestutasuna adieraztearekin batera, aipatutako lekuko planak garatzeak aukera berriak zabaltzen dituela mahai gaineratu nahi dugu. Lekuko plan horietan, plan orokorrak gutxieneko marko orokorra ezartzen du baina, hortik aurrera ausartago jokatzeko aukera egon badago. Horregatik, gaurkoan, osasun sailari aurkeztu genizkion proposamenetatik abiatuta, plan horiek jaso beharko lituzketen oinarrizko elementuen inguruan hitz egin nahi dugu.
Hasteko, etengabe errepikatzen dugun puntu bat jarri nahi dugu mahai gainean, izan ere, gisa honetako normalizazio planak egiten direnean errepikatzen den gabezia da. Normalizazio planek emaitza baikorrak izan ditzaten, besteak beste, ezinbestekoak dira helburu eta neurri zehatzak eta horiek gauzatzeko epe zehatzak.
Hamabost edo hogei urteko epean langile eta zerbitzu guztiak euskaldunak izatea helburu izanik, gaurdanik aldaketak egin behar dira kontratazio-politikan. EZ DU ZENTZURIK LANGILEAK EUSKALDUNTZERA BALIABIDE GARRANTZITSUAK BIDERATZEN DIREN BITARTEAN EUSKALDUNAK EZ DIREN LANGILE BERRIAK KONTRATATZEAK. Euskaldun, elebidunak ez diren langileen iturria edo sarrera, noiz itxiko den erabaki beharra dago. Neurriak progresibotasuna izan beharko du eta urte batzuetan lan-deialdietan euskarak meritu gisa duen balioa handitzen joan beharko da. Baina, epe bat jarri behar zaio.
Jadanik lanean ari diren langileei dagokionez, langileen euskara gaitasuna zein den ezagutu behar da. Behin hori ezagututa, langile guztiak euskalduntzeko plangintza progresibo eta iraunkorra jarri behar da abian, langileei euskara ikastaroetan parte hartu ahal izateko erraztasun eta pizgarriak eskainiz. Hauek ordezkatzeko kontratatzen diren langileak ere euskaldunak izan behar dira eta horrela, zeharka bada ere, finkoak ez diren langileen euskalduntzea sustatu.
Bide horretan urratsak eginez, gutxienez B2 mailako euskarazko gaitasuna abiapuntu izanda, plangintzaldi honen amaierarako derrigorrezkotasun datak %100era eramateko bidea egin beharko da.
Bezero euskaldunei euskarazko zerbitzua eman behar zaie gaurdanik. Horretarako, jadanik OSAKIDETZAK PROPOSATZEN DITUEN ZIRKUITUAK BALIATU BEHAR DIRA. Horrela, euskaraz egin nahi dutenei eskubidea bermatuko zaie egun dauden langile euskaldunen berrantolaketa baten bidez eta denborarekin zerbitzu guzti guztiak herritarrak euskaraz artatzeko gai izango dira. Izan ere, zirkuituena progresibotasunaren baitan ulertzen dugu. Langileak euskaldundu ahala zirkuitu euskaldunetan txertatu eta ondotik espazio euskaldunak osatzen joan beharko dira. Prozesua amaitzean, langile eta espazio guztiak euskaldunak izango lirateke.
Gaixoa ondoezik dagoenean nekez hasiko da zerbitzua euskaraz eskatzen. Horregatik, Osakidetzaren sistema informatikoan, aurrez, aukera hau modu sistematikoan jasotzen hasteak gauzak ikaragarri errazten ditu. Horrekin batera, langile euskaldunak identifikatzeak gaixoaren hizkuntza eskubideen bermea eta euskaraz artatua izateko nahia ahalbidetzen ditu. Modu horretan, identifikazioak hiztun komunitateko kideon arteko komunikazioa errazten du, besteak beste, lehen hitza euskaraz egin edo ez pentsatzen ibili beharra ekidinez.
Zerbitzu-erakundeko konfiantza-postuak erakunde berak ondo funtziona dezan ezinbesteko diren bezala, hauen inplikazioa eta eredua ezinbesteko da euskara plana garatu dadin. Ondorioz, zerbitzuburuak, gainbegiraleak, prestakuntza arduradunak eta antzeko karguak hautatzean euskararen ezagutza kontuan izateak planaren garapena erraz dezake. Ahal den neurrian plaza hauei derrigortasun data jartzera jo beharko litzateke.
Osakidetza euskalduntzeaz hitz egiten dugunean, badago oso kontuan hartu beharreko eremu bat. Eremu hori udalerri euskaldunek osatzen dute. Izan ere, herri hauetan biztanleen %70ak baino gehiagok daki euskaraz, eta bertako herritarrak nagusiki euskaraz bizi dira. Udalerri horiek, hizkuntzaren ikuspegitik, eremu berezia osatzen dute. Izan ere, euskarak duen arnasgunerik zabalena osatzen dute. Eta bertan eskaintzen diren zerbitzuek, osasun zerbitzuak kasu, eragin zuzena dute bertako egoera soziolinguistikoan.
UEMAk udalerri hauetako asko barnebiltzen ditu, EAEn 56 hain zuzen ere. Udalerri horiek guztiak helburu jakin batekin ari dira lanean, besteak beste, herritarren bizitza sozial zein pribatu osoa euskaraz izan dadin bideak urratzeko lanean, udalerri euskaldunetatik abiatu, udaletatik igaro eta gainontzeko erakundeetaraino iritsiz. Osasungintza euskalduntzeak helburu horren gauzapenean berebiziko garrantzia hartzen du.
Errealitate hori kontutan hartuta, aipatu eremuan intentsitate bereziz landu beharko litzateke osasun zerbitzuen euskalduntzea. HORTAZ, ZONALDE EUSKALDUNETAN (euskaldunen kopurua %70 baino handiagoa den lekuetan), URGENTZIAZKO NEURRIAK HARTU BEHAR DIRA ETA KONTRATAZIO BERRI, ORDEZKAPEN ETA LEKU-ALDAKETA GUZTIAK EUSKALDUNEN BIDEZ EGIN BEHAR DIRA. Horrekin batera, eremu hauetan derrigortasun-data lanpostuen %100ari ezarri behar zaio lehenbailehen eta langile horiek euren lan-jarduera euskaraz garatzeko bidea jorratzen hasi. Eremu hauetan egiten diren ordezkapenetan ere, noski, lanean hasiko diren profesionalak elebidunak izatea ziurtatu beharko da.
Garrantzitsua da instituzioen arteko elkarlana sustatzea, baita euskalgintzaren ekarpenak kontutan hartzea ere. Horretarako, elkarlanerako guneak sortzea beharrezkotzat jotzen dugu, non instituzioak eta euskalgintza elkarlanean ariko diren, osasun zerbitzuen euskalduntzea elikatuz. Bide horretan, epe laburrean, Osakidetzako zerbitzu-erakundeek lekuan lekuko planak egin beharko dituzte. Hemen euskalgintzatik hainbat oinarri proposatu dizkiegu. Ez dugu ordea, horretara mugatu nahi. Zerbitzu erakunde horiek norabide horretan urratsak emateko prest baldin badaude gure laguntza eta babesa izango dutela jakinarazi nahi diegu. Hortaz, euskalgintzatik egiten diogun eskaera eta eskaintza aintzat hartzea espero dugu.
